Nog eens naar de film geweest:
In The Square, de winnaar van de Gouden Palm en nu ook beste Europese film van het jaar, volgen we een week lang het leven van Christian Nielsen, een gescheiden vader van twee dochters en de zelfbewuste, gerespecteerde hoofdcurator van een museum voor hedendaagse kunst in Stockholm. Hij bevindt zich midden in de voorbereidingen van de interactieve installatie The Square, een grote, vierkante plek die passanten moet toelaten hier hun zorgen achter te laten, hulp te vragen en ook te krijgen. Nadat op straat zijn mobiele telefoon gestolen werd, geraakt zijn comfortabele leven uit balans. Hij probeert de dader op te sporen en wordt daarbij geconfronteerd met zijn eigen vooroordelen en vermeend altruïsme. De reclamecampagne voor de installatie loopt totaal uit de hand en de affaire met Anne, een Amerikaanse kunstjournaliste, loopt ook niet zoals hij had gehoopt.
De Zweedse regisseur, Ruben Östlund, plaatst zijn personages in de loop van deze lange film – hij duurt 142 minuten – voortdurend voor een dilemma. Telkens weer moeten ze nadenken over hun omgang met de media, over solidariteit en vrijheid van meningsuiting. In het museum moeten ze letterlijk kiezen tussen vertrouwen of wantrouwen en op straat vragen ze zich af hoe ze bedelaars zullen behandelen. Als toeschouwer zie je hoe de personages hun dunne laagje beschaafdheid verliezen en hun dierlijke instincten naar boven laten komen. Meer dan eens krijg je last van plaatsvervangende schaamte.
We krijgen opvallend veel hulpgeroep te horen. Van bedelaars, van een vrouw die tijdens een galadiner door de optredende kunstenaar wordt lastig gevallen en van een jongetje dat van de trap valt. Het help van het jongetje klinkt nog lang na en het is niet duidelijk of Christian het alleen maar in zijn hoofd hoort, of dat het jongetje daar echt de hele tijd om hulp ligt te roepen. Dat de scène zo lang duurt, verhoogt het onbehaaglijke gevoel dat je erbij krijgt.
Met deze barstensvolle film houdt Ruben Östlund de hedendaagse kunstwereld, en bij uitbreiding onze hele maatschappij, een spiegel voor. Hij doet dat op een humoristische en indringende wijze. Vaak moet je met de gebeurtenissen lachen, maar even vaak word je er heel ongemakkelijk van. Er zijn te veel verschillende verhaallijnen om ze allemaal goed te kunnen uitwerken maar dat geeft niet. Op de achtergrond worden ze herhaaldelijk begeleid door het Ave Maria van Bach, ondersteund door het doo-da-da van Bobby Mc Ferrin – jawel, de zanger van Don´t worry be happy. Het klinkt mooi en troostrijk.
Ruben Östlund, The Square, 2017
Ingrid Vanderkrieken 
14 reacties op “Plaatsvervangende schaamte”
Klinkt inderdaad dubbel. Vroeger pikten we ook regelmatig een filmpje mee maar sinds de burn-out kijk ik liever vanuit mijn zetel.
LikeGeliked door 2 people
Ben in Maastricht naar Lumière geweest. Met vijftig man zat de zaal vol. Lekker rustig, geen eten of drinken. Zo is het te doen.
LikeGeliked door 1 persoon
Dat is inderdaad veel aangenamer dan in die Kinepolis zalen.
LikeGeliked door 2 people
Lijkt me ook wel wat. Maar ik wacht met het bekijken tot hij op het scherm thuis te zien is.
LikeGeliked door 2 people
De bioscoopzalen van Lumière al eens geprobeerd? Die zijn er overal, niet alleen in Maastricht. Ik ben jaren niet naar de film geweest omwille van de reclame, de onsmakelijke geluiden van eten en drinken. Zal je in Lumière niet overkomen.
LikeGeliked door 2 people
Ik was er nog niet, maar er is er wel een in Brugge. In Gent ga ik graag eens naar studio skoop of de sfinx. Daar is het ook heel rustig. Maar mijn tempo ligt maar aan 1 film per 2 jaar. Het komt er gewoon niet van. Het is beste een eind rijden en ik heb er weinig zin in ’s avonds. Op dat vlak ben ik al echt een kneusje.
LikeGeliked door 2 people
Wij zijn op zondagnamiddag om vier uur geweest. De zaal zat wel vol ouden van dagen….
LikeGeliked door 2 people
Ja, dat spreekt me ook wel aan. Dat ik daar nog niet aan dacht!
LikeGeliked door 1 persoon
In Brugge hebben we ook een Lumière, waar we graag eens in de zetels gaan zakken voor een mooie alternatieve film…
LikeGeliked door 2 people
Ha, toch nog iemand!
LikeGeliked door 2 people
ik was ook erg onder de indruk van de film. Met name ook het moment in de tentoonstelling waar je bij binnenkomst eerst een kant moest kiezen: ‘I trust people’ of “I don’t trust people’… en als je – natuurlijk – de eerste optie gekozen had, vervolgens de opdracht kreeg: Leg hier je portemonnee en mobiele telefoon neer, vervolg dan pas je bezoek… Hoe ongemakkelijk werd het toen?
LikeGeliked door 2 people
Door de volheid van de film heb ik wel nog wat denkwerk moeten doen achteraf. Maar reflecteren over wat je nu eigenlijk gezien en gehoord hebt, lijkt me eerder een voordeel dan een nadeel. Ik ben ook zwaar onder de indruk en kan de film alleen maar aanbevelen.
LikeGeliked door 1 persoon
Een film die je nog een poos bezighoudt , je laat denken over beschaving.
En een bioscoopbezoek zonder krakende popcorn zakjes is wel heel erg prettig.
LikeGeliked door 2 people
Zo is het!
LikeGeliked door 1 persoon